دانش‌آموزان مدارس ما به جاي لذت دوران کودکي و فراگيري مهارت‌هاي زندگي مجبورند براي گذراندن دوران تحصيلات عمومي و گرفتن مدرک، مسيري طاقت‌فرسا را آن هم غالبا با بي‌رغبتي طي کنند. اين در حالي است که در کشورهاي توسعه‌يافته، فرد شادترين لحظات زندگي خود را در مدرسه مي‌گذراند و نه تنها با مدرسه احساس بيگانگي نمي‌کند بلکه بخش عمده‌اي از زندگي اجتماعي خود را در آنجا تجربه مي‌کند. اما اشکال در چيست و چه عيبي در نظام آموزشي ما وجود دارد که مدارس را براي بچه‌ها خسته‌کننده کرده تا از هر فرصتي براي تعطيل‌کردن و به عبارتي گريزان‌بودن از درس و مدرسه استقبال كنند.
براي دستيابي به تحقق آرمان‌هاي مربوط به شاداب‌سازي مدارس بايد تحولات جدي در نگرش مديران و مسئولان نظام آموزش‌و‌پرورش ايجاد كرد. در واقع شاداب‌سازي مدارس را بايد در ابعاد ظاهري و ابعاد معنوي جست‌وجو کرد. با توجه به اينکه جامعه فردا را فرزندان امروز ما اداره خواهند کرد، اگر خوب تعليم بيابند و تربيت شوند جامعه نيز شاداب و منظم و خوشبخت و سالم خواهد بود. در غير اين صورت، هيچ اميدي نيست. براي اينکه سلامت جسماني و رواني دانش‌آموزان حفظ شود، بايد سعي کنيم با شناسايي عوامل مؤثر بر شادي، موجبات تقويت عوامل مثبت و تقليل عوامل منفي مؤثر بر شادي را فراهم کنيم. از آنجا که شادي بزرگ‌ترها عامل مؤثر در شادي و نشاط کودکان است و اوليا و مربيان غمگين نمي‌توانند فرزندان و دانش‌آموزاني شاد تربيت کنند، از اين‌رو با ارائه نظام اعتقادي براي دستيابي به شادي، مي‌توان به افزايش شادي در ميان افراد جامعه کمک کرد. به اين ترتيب، مردم مي‌توانند تغييري مثبت در زندگي خود به وجود آورند، احساس پيشرفت و لذت در زندگي داشته باشند و به شادي و مسرت دائمي دست يابند و فقط در اين صورت است که مي‌توانند شادي و مسرت را در وجود کودکان خود نيز پرورش دهند.
ورزش و تغذيه مناسب، به سلامت فکر و روان کمک مي‌کند زيرا ورزش ميزان بعضي مواد شيميایي موجود در مغز را تغيير مي‌دهد و موجب افزايش جريان خون و جذب اکسيژن مي‌شود. اين تغييرات مي‌تواند بر دستگاه اعصاب مرکزي اثر گذاشته و تغييرات خوشايندي را در احساس و حال فرد به وجود آورند. فعاليت بدني به خودي خود مي‌تواند ذهن انسان را از تمرکز بر افکار مزاحم و آزاردهنده باز دارد. همچنين چهره خندان و متبسم، برجسته‌کردن رفتارهاي مثبت، به‌کاربردن کلمات محبت‌آميز در سخنان خود، دوري از خودخواهي و غرور، داشتن برنامه‌هاي شاد همراه ساعات تفريح و استراحت، استفاده از گل‌هاي زيبا و معطردر محيط زندگي از راه‌هاي شادي‌آفرين هستند.
با توجه و تامل به موارد فوق، ضرورت دارد كه مقوله شادابي در مدارس به عنوان يك راهبرد موثر در حصول به هدف هاي آموزشي مورد تاكيد قرار گيرد و دقت در رعايت هر كدام از مولفه هاي زير در مدارس مي تواند در ايجاد محيط هاي آموزشي شاداب موثر باشد:
الف) عوامل مديريتي:
- اجراي نظم و انضباط به صورت سازنده و موثر در مدرسه
- رسيدگي به مشكلات معلمان و دانش آموزان به صورت روان شناختي
- مناسب ساختن برنامه هفتگي معلمان و دانش آموزان
- توسعه مديريت مشاركتي
- توسعه نظام پيشنهادات و تقدير از بهترين پيشنهاد ها
- فراهم كردن فرصت انتقاد در مدرسه
- عدم تبعيض بين معلمان و دانش آموزان
- مشاركت دانش آموزان در اداره مدرسه
- توسعه روابط انساني در مدرسه
ب) عوامل فيزيكي:
- استفاده از رنگ هاي شاد در محيط فيزيكي مدرسه
- استفاده از رنگ هاي شاد در لباس دانش آموزان
- توجه به تميزي حياط و محيط مدرسه
- بهينه ساختن نور كلاس ها و سالن ها
- توجه به كيفيت صندلي ها
- تميز بودن كلاس ها و اتاق دبيران
- استفاده از گل و گياه در محيط مدرسه
- خط كشي تميز حياط مدرسه
- كاشتن درخت هاي مورد علاقه معلمان و دانش آموزان
ج) عوامل آموزشي:
- توسعه رويكردهاي فعال ياددهي- يادگيري
- توسعه تدريس مشاركتي
- تجهيز مدرسه به امكانات و وسايل كمك آموزشي
- اعلام روز يا هفته اي بدون امتحان در مدرسه
- استفاده از شيوه هاي موثر در مديريت كلاس
- تقويت دانش آموزان ضعيف
- رفع اضطراب از محيط آموزشي
- استفاده از روش هاي مثبت و موثر مديريت كلاسي
د) عوامل تربيتي:
- استفاده از فيلم هاي با نشاط
- برگزاري برنامه هاي طنز
- گرفتن جشن تولد به خصوص براي دانش آموزان
- انجام نقاشي آزاد توسط دانش آموزان
- خوشايند كردن زنگ تفريح
- توسعه گردش هاي علمي و برنامه هاي اردويي براي معلمان و دانش آموزان
- تشكيل انجمن هاي مختلف
- استفاده بهتر از تابلوي اعلانات
- اجراي مطلوب برنامه مناسبت ها و اعياد به شكل جالب
- اجراي برنامه هاي صبحگاهي و ظهرگاهي به صورت صحيح و جاذب
- گرفتن جشن بازگشايي و پاياني در مدرسه
هدف: شادی، نشاط و تفریح از جمله نیازهای روحی و فطری انسان دانسته شده است که در بسیاری از جنبه‌های حیاتی وی نقش مؤثّری ایفا می‌کند. دین اسلام به شادی و نشاط که نیازی فطری و مورد قبول دانشمندان و نیز امامان معصوم(ع) است، نگاه ویژه دارد. این مقاله با هدف تبیین ضرورت و اهمیت شادی و نشاط در زندگی فردی و اجتماعی، به بررسی معنا و مفهوم شادی در قرآن پرداخته، مهم‌ترین مصادیق شادی و نشاط مذموم و ممدوحِ قرآن و روایات را ارائه کرده است؛ روش: کتابخانه‌ای مبتنی بر توصیف و تحلیل؛ یافته‌ها: قرآن کریم و روایات، مهم‌ترین معیارهای شادی و نشاط ممدوح را با محوریت توحید، دوری از گناه، احیای ارزشها، شاد کردن دیگران و شادی با معصومین(ع) تبیین کرده و شادمانی برای گناه، افراط در شادی، دروغ شادی‌آور و شادمانی کاذب را از مصادیق شادی مذموم دانسته و در نهایت، مهم‌ترین عوامل شادی آفرین را با تأکید بر قرآن و روایات در پرهیز از گناه و آزار مؤمن و اجتناب از لهو تبیین برشمرده است. نتیجه‌گیری: وجود آیات متعدد در قرآن کریم، سخنان‌پیامبر(ص) و احادیث و روایات منقول از ائمة معصومین(ع) و به طور کلی متون‌دینی، حاکی از اهمیت این موضوع در اسلام است. از این رو، نگاه قرآن و روایات اسلامی به نشاط و شادابی، نگاه مثبت است و با تبیین مصادیق مورد قبول، آن را از علائم مؤمنان و اوصاف بهشتیان بر شمرده و مذمّت آن نیز به سبب تقارن با موضوعات مذموم و مکروه شریعت است.
درباره این سایت